کد خبر: ۲۶۶۹۷۷

تاریخ انتشار کردن: پنجشنبه ۲۵ مرداد ۱۴۰۳ – ۱۵:۱۵

به نقل از بهداشت نیوز، عباس عراقچی سپس از تصفیه از هیات مذاکره کننده ایرانی در دهه هشتاد به گفتن سفیر ایران در ژاپن منصوب می بشود. تمایل ژاپنی ها به ایفای نقش در صحنه مذاکرات برنامه هسته ای ایران، از همان ابتدای مأموریت عباس عراقچی، در دستور کار او قرار می گیرد و آنچنان که وی در کتاب «ایران تایشی» (انتشارات روزنامه اطلاعات» روایت می کند «در اغاز مأموریت، جزئیات مذاکرات هسته ای و گیر و گره های آن در ذهنم تازه می بود و با این نوشته برخوردی فعال داشتم در ملاقات ها سخنرانی ها و مصاحبه هایم توضیحات مبسوطی درمورد برنامه هسته ای صلح آمیز ایران و اهداف آن برنامه از قبل از انقلاب اسلامی تا بحال، انطباق آن با موازین حقوق بین الملل و حسن نیت ایران در مذاکرات میدادم و مواضع سرزمین را تشریح می کردم.»

عراقچی با اشاره به تلاشش برای داخل کردن ژاپن به گفتن میانجی مورد مطمعن در مذاکرات هسته ای ایران با غرب به مذاکره جلیلی با سولانا اشاره می کند و می نویسد «در سال ۱۳۸۷ پیش از ملاقات آقایان جلیلی و سولانا، وزیر امور خارجه ژاپن با دکتر جلیلی تلفنی سخن بگویید کرد و حتی امکان ملاقات جلیلی ـ سولانا در توکیو هم نقل شد. چندی سپس هم مطرح تبادل سوخت برای فراهم سوخت راکتور تحقیقاتی آمد که مدخلی شد برای ورود ژاپن به صحنه مذاکرات هسته ای تهران به بین مطرح فراهم سوخت رآکتور تحقیقاتی تهران در کشاکش مذاکرات هسته ای ایران و شش سرزمین در پاییز سال ۱۳۸۸، نوشته فراهم سوخت راکتور تحقیقاتی تهران نقل شد در آن سال ایران خبرداد که با به آخر رسیدن سوخت های خریداری شده از آرژانتین در پی تامین سوخت این راکتور است.»

این در حالی می بود که همزمان غربی ها نیز درمورد افزایش ذخایر اورانیوم کمتر غنی شده ایران (نزدیک به ۳/۵ درصد) ابراز نگرانی می کردند و این ذخایر در آن زمان به نزدیک به ۱۲۰۰ کیلو رسیده می بود. آن زمان این چنین حرف های می شد که از هر یک تن مواد غنی شده ۳/۵ درصدی میتوان با ادامه چرخه غنی سازی تا بالای ۹۰ درصد مواد ملزوم برای ساخت یک بمب اتمی را به دست آورد. تلاقی این دو یعنی نیاز ایران به فراهم سوخت راکتور تهران و نگرانی غربی ها درمورد ذخایر اورانیوم کم غنی شده ایران این ایده را پیش آورد که ایران ذخایر اورانیوم ۳/۵ درصدی خود را با سوخت غنی شده ۱۹/۷۵ در صدی برای راکتور تهران معاوضه کند.

عراقچی می گوید در این مقطع غربی ها پیشنهادی را به ایران اراعه دادند که بر پایه آن «با نظارت و همکاری آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) اورانیوم با غنای پائین که در ایران تشکیل شده برای غنی سازی زیاد تر به روسیه و سپس برای تشکیل سوخت به فرانسه منتقل بشود.»

در ادامه، کارشناسان، ایران، روسیه فرانسه و آمریکا با نظارت، البرادعی، مدیر کل زمان JALBA در پاییز (۱۳۸۸) اکتبر (۲۰۰۹) در وین در این باره مذاکره کردند که نافرجام می بود. علت آن هم بی اعتمادی ایران به غربی ها می بود مطرح غربی ها این می بود که اورانیوم کم غنی شده ایران را بگیرند، ابتدا به روسیه بفرستند برای افزایش غنای آن تا ۲۰ درصد، سپس هم به فرانسه برای تشکیل میله سوخت و آخر کار سوخت را به تهران تحویل دهند.

اما چون اطمینانی وجود نداشت، این مذاکرات نافرجام ماند و نگرانی عمده ایران این می بود که اگر ذخایر اورانیوم از کشورمان خارج بشود را گرفتند تصمینی برای اراعه سوخت وجود ندارد.

همزمان با این نوشته، دانشمندان ایرانی توانستند راکتور تحقیقاتی تهران را که رآکتوری با توان ۵ مگاوات است و توسط آمریکا در سال ۱۳۲۶ (۱۹۶۷) در مرکز تحقیقات اتمی تهران در دانشگاه تهران ساخته شده را با سوخت های صفحه ای با غنای بالا بیشتر از ۹۰ راه اندازی کنند. در بین گفتگوها می بود که سعید جلیلی به گفتن دبیر شورای عالی امنیت ملی در دی ماه ۱۳۸۸ به ژاپن سفر می کند. اگرچه این سفر را ژاپنی ها برنامه ریزی کرده بودند اما آنها رویه ای داشتند در دعوت از دولت مردان و سیاستمداران ارشد کشورها که فارغ از تبادلات رسمی که با آن کشورها، هر از بعضی اوقات سیاستمداران ارشدی را برای یک دیدار غیر رسمی از ژاپن دعوت می کردند.

عباس عراقچی روایت می کند که «دکتر جلیلی هم در این چهارچوب دعوت شده می بود، اما از این زمان منفعت گیری و و تلاش کردیم آن را به یک سفر رسمی و با محتوا تبدیل کنیم که الحمد لله همین طور شد. دکتر جلیلی با نخست وزیر وزیر امور خارجه و همتایان خود در ژاپن ملاقات کرد جایگاه ایشان به گفتن دبیر شورای عالی امنیت ملی و رئیس گروه مذاکره کننده هسته ای جهت شد ژاپنی ها استقبال خوبی داشته باشند به نظر من برنامه ملاقات با عده ای از کارشناسان هسته ای، ژاپن و دیدار از یک نیروگاه هسته ای هم برای ایشان گذاشتیم. نیروگاه کاشی وازاکی کاریوا در ساحل غربی جزیره هنشو ژاپن که پیش از آن شخصاً به واسطه یکی از دوستان ژاپنی بازدید کرده بودم برنامه جالبی از کار درآمد. هم از نظر آشنایی دکتر جلیلی با یک نیروگاه هسته ای ژاپنی از نزدیک و هم از این نظر که دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران در شرایط تحریمی و در فضای تبلیغاتی زیاد منفی علیه ایران از یک نیروگاه هسته ای خارجی بازدید کرد.»

اما مسئله مهم آن می بود که در سفر جلیلی به ژاپن، آنها طرحی تازه روی میز گذاشتند. این دیپلمات برجسته کشورمان در کتاب خاطراتش که با گفتن «ایران تایشی» چاپ شده می نویسد «مطرح ژاپنی ها این می بود که اورانیوم کم تر غنی شده ایران را بگیرند و به جای آن در یک روال مطمعن قسمت از دید خودشان، سوخت با غنای ۲۰ درصد برای رآکتور تهران تحویل بدهند. متأسفانه اینجا هم باز قضیه بی اعتمادی، به نوشته مهم تبدیل شد و ملاقات آقای جلیلی با معاون سیاسی وزارت خارجه ژاپن، خوب از کار در نیامد.»

اما عراقچی نومید نمی بشود و تلاش می کند با اراعه پیشنهاداتی، فرآیند اعتمادسازی را بهبود ببخشد. از این رو بعد از ملاقات به سعید جلیلی پیشنهادهایی را برای از بین بردن نگرانی و بی اعتمادی اراعه می دهد و می گوید «بگذارید من اینها را به ژاپنی ها بگویم، احتمالا با این چنین فرمولی بتوان کار را جمع کرد. موافقت کرد همان موقع برگشتم به وزارت امور خارجه ژاپن و پیشنهادهایم را اراعه دادم، اما به جایی نرسید. هیچ کدام دیدگاه های دیگر را هم نپذیرفتند و پیشنهادهای من هم کارگر نیفتاد.»

در همین حال در اردیبهشت ۱۳۸۹ ترکیه و برزیل مطرح شبیهی را به ایران اراعه دادند. عراقچی می گوید «کلیت مطرح آنها این می بود: خروج ۱۲۰۰ کیلو اورانیوم غنی شده ایران از سرزمین و امانت گذاری آن تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی در ترکیه در برابر قول ترکیه به این که اگر ظرف یک سال غربی ها سوخت راکتور تحقیقاتی تهران را ندادند، ترکیه این مواد را به ایران برگرداند مدعی بودند ساخت سوخت یک سال طول می کشد، هیچ تضمینی هم در کار نبوده است.»

از این رو مذاکرات بین سه سرزمین، ایران ترکیه و برزیل در دبیرخانه شورای عالی در تهران انجام شد و نهایتاً در اواخر اردیبهشت ۱۳۸۹ به سرانجام رسید و بیانیه مشترکی صادر شد. عراقچی می گوید «نخست وزیر ترکیه و رئیس جمهور برزیل به ایران آمدند و با محمود احمدی نژاد جشن توافق برقرار کردند و دست ها را به هوا بردند. اما این حقیقت فراموش شده می بود که ۱+۵ به شمول چین و روسیه اجازه نمی دهند طرف فرد دیگر در بازی آنها دخالت کند. آن زمان که ترکیه و برزیل به تهران آمدند، غربی ها چون از مطرح تبادل سوخت نومید شده بودند در حال پیشبرد قطعنامه ۱۹۲۹ در شورای امنیت بودند و رضایت روسیه و چین را هم به هر ترتیب جلب کرده بودند. همه کارها شده می بود و قطعنامه در اغاز تصویب می بود که توافق سه جانبه با ترکیه و برزیل امضا شد. بر پایه این قطعنامه ایران بایستی ساخت همه مراکز غنی‌سازی اورانیوم یا تأسیسات اتمی آب سنگین (مراکز پلوتونیوم) را متوقف و از ساخت تأسیسات شبیه خودداری کند.»

این در حالی می بود که بازی ترکیه و برزیل در زمین ایران، خارج از زمین بازی غرب می بود و راه به جایی نداشت. به این علت اعضای ۱+۵ وقعی به توافق ایران ترکیه و برزیل نگذاشتند و چند هفته سپس از آن در تاریخ ۹ ژوئن ۲۰۱۰ (۱۹ خرداد ۱۳۸۹ قطعنامه ۱۹۲۹ را با رأی مثبت روسیه و چین تصویب کردند. ژاپن هم در آن زمان عضو شورای امنیت می بود و به قطعنامه رأی مثبت داد اما همزمان از اجرایی شدن توافق ایران ترکیه و برزیل هم حمایتکرد. به این علت سپس از تصویب قطعنامه ۱۹۲۹، ماجرای همکاری ترکیه و برزیل با ایران منتفی شد و فقط یک عکس یادگاری از آن ملاقات، باقی ماند.

منبع: خبرآنلاین