سال‌ها است که زباله‌های پلاستیکی را در سواحل، رودخانه‌ها و اقیانوس‌ها می‌بینیم؛ اما اکنون دانشمندان از تهدیدی کمتر شناخته‌شده پرده برداشته‌اند: پلاستیک‌هایی که بی‌سروصدا در دل خاک‌های کشاورزی رسوب می‌کنند، داخل گیاهان خواهد شد و درنهایت، به بشقاب غذای ما می‌رسند. این آلودگی‌ها نه‌فقط از نظر زیست‌محیطی، بلکه از نظر سلامت انسانی، پیامدهایی دلواپس‌کننده دارند.

به‌گزارش ساینس‌آلرت، پژوهش گسترده‌ای مشخص می کند که مواد افزودنی شیمیایی و آلاینده‌ها، همراه با ریزذرات پلاستیکی، داخل خاک خواهد شد. این آلاینده‌های خطرناک پیش‌تر در دل محصولات غذایی همانند کاهو، گندم و هویج شناسایی شده‌اند. این کشف، پرده از روندی دلواپس‌کننده برمی‌دارد؛ زباله‌های پلاستیکی، مستقیم و غیرمستقیم، راه خود را به زنجیره‌ی غذایی انسان باز کرده‌اند.

در پژوهش تازه، جوزف بوکتور، زیست‌فناور محیط‌زیست از دانشگاه مرداک استرالیا، به‌همراه گروهی از پژوهشگران، نزدیک به ۲۰۰ مقاله علمی را مرور کردند تا منشأ آلودگی پلاستیکی و مسیر ورود آن به زمین‌های کشاورزی و محصولات غذایی را شناسایی کند.

یکی از عوامل مهم آلودگی، کاربرد گسترده‌ی پلاستیک در روش «مالچ‌پلاستیکی» است. در این تکنیک به‌منظور مهار علف‌های هرز، نگه داری رطوبت و تنظیم دمای خاک، ورقه‌هایی از پلاستیک روی بستر زمین قرار می‌گیرد. اگرچه این روش با افزایش بازدهی و صرفه‌جویی در مصرف آب همراه است، مطابق گزارش‌های متعدد، اکنون یکی از بزرگ‌ترین منبع های میکروپلاستیک‌ها و نانوپلاستیک‌ها در خاک زمین‌های کشاورزی به‌شمار می‌رود.

افزون‌بر مالچ‌پلاستیکی، منابعی همانند لجن فاضلاب، زیست‌لجن‌ها و کودهای آلی نیز در فهرست عوامل انتشار کردن ذرات میکروپلاستیک به خاک قرار دارند. این ذرات در نهایت از طریق فرایندهای طبیعی، داخل گیاه خواهد شد.

میکروپلاستیک‌ها به راه حلهای مختلفی جذب گیاهان خواهد شد. برخی از آن‌ها توسط سلول‌های ریشه از محیط بیرونی بلعیده خواهد شد (فرایندی موسوم به اندوسیتوز)، برخی دیگر از طریق روزنه‌های برگ رسوب می‌کنند و گروهی نیز با آب جذب‌شده از خاک به بافت گیاه انتقال می‌یابند.

بوکتور می‌گوید: «زمین‌های کشاورزی به مخازن پلاستیکی تبدیل شده‌اند و این حالت با افتشفافیت در پژوهش‌ها و فقدان نظارت کافی بر مواد افزودنی شیمیایی همراه است.» به باور او، این ترکیبات نه‌تنها بر بازدهی محصولات کشاورزی تاثییر می‌گذارند، بلکه تهدیدی جدی برای سلامت انسان نیز به‌حساب می‌آیند.

مواد افزودنی خاصی که برای تشکیل پلاستیک به‌کار می‌روال نیز نگرانی‌های مضاعفی تشکیل کرده‌اند. برای نمونه، می‌توان به فتالات‌ها اشاره کرد که با اختلالات هورمونی و تولیدمثل مرتبط می باشند. این چنین، ترکیبات بازدارنده‌ی شعله، همانند اترهای دی‌فنیل پلی‌بروم‌دار (PBDEها)، خطر مرگ ناشی از سرطان را افزایش خواهند داد و در مطالعات حیوانی، علتصدمه به کبد، تیروئید و سامانه‌های تولیدمثل و ایمنی شده‌اند.

در آخر، بوکتور از خطر پنهانی سخن می‌گوید که تا بحال در سایه مانده است. به‌حرف های‌ی او، مقصد از این مطالعه «روشن‌کردن چراغ هشدار برای سیاست‌گذاران» است، چون گسترش روزافزون بحران پلاستیک، سلامت انسان‌ها را بی‌وقفه در معرض خطر قرار می‌دهد. او هشدار می‌دهد: «این تهدیدها دور از ذهن نیستند، بلکه درست در دل سامانه‌های زنده، آرام و مستمر رخ خواهند داد.»

مقاله در نشریه Environmental Sciences Europe انتشار شده است.