سیاره زهره به گمان زیادً مدار خود را با تعداد بسیاری سیارک ناپایدار شریک است؛ اجرامی که می‌توانند به یکی از پیش‌بینی‌ناپذیرترین تهدیدهای فضایی برای زمین تبدیل شوند. تا بحال تنها چند نمونه از این سیارک‌ها کشف شده است، اما پژوهشی تازه مشخص می کند که سختی شناسایی خود دلیلی است بر این که تعداد واقعی آن‌ها باید زیاد زیاد تر باشد.

در چند دهه قبل، کشف سیارک‌های بالقوه خطرناک (PHA) که مدار زمین را قطع می‌کنند و امکان برخوردشان وجود دارد، شدت چشمگیری یافته است. اکنون، تلسکوپ ورا روبین روال این کشفیات را شتاب داده، اما حتی این ابزار هم برای شناسایی زیرگروهی از سیارک‌ها ناتوان خواهد می بود؛ اجرامی که مدارشان فقط به‌سختی تا نزدیکی مدار زمین می‌رسد. پژوهش تازه می‌گوید این گروه به گمان زیادً پرشمارتر از آن چیزی است که تا بحال فکر می‌کردیم.

پروفسور والریو کاروبا از دانشگاه ایالتی سائوپائولو توضیح می‌دهد: «گروهی از سیارک‌های بالقوه خطرناک وجود دارد که با تلسکوپ‌های جاری قابل شناسایی نیستند. این اجرام در مدار خورشید حرکت می‌کنند، اما برخلاف سیارک‌های کمربند بین مریخ و مشتری، موقعیتشان زیاد نزدیک‌تر است و در رزونانس با زهره قرار دارند. سختی رصد آن‌ها علتشده هم چنان از دید ما نهان بمانند؛ اما در آینده دور می‌توانند تهدیدی جدی برای زمین تشکیل کنند.»

علت دیده‌نشدن اجرام مذکور جنس یا شفافیتشان نیست، بلکه این است که هیچ‌گاه به‌طور کامل روشن دیده نمی‌شوند. همانند ماه، فازهای مختلفی دارند و همانند عطارد و زهره، هیچ زمان در حالت «کامل» مشاهده نمی‌شوند، چون در آن زمان پشت خورشید قرار می‌گیرند. این چنین، کوچک‌تر بودنشان نسبت به سیارات درونی علتمی‌بشود در حالت نیمه‌روشن آن‌قدر کم‌نور باشند که از دید ما نهان بمانند.

سیارک‌های نهان در رزونانس ۱:۱ با زهره قرار دارند؛ یعنی در همان وقتی که زهره یک بار خورشید را دور می‌زند، آن‌ها هم یک دور کامل می‌زنند. این چنین اتفاق‌ای چندان هم نادر نیست؛ مثالی شناخته‌شده‌اش کاوشگر «لوسی» است که برای بازدید تروجان‌های مشتری به فضا فرستاده شده، اجرامی که جمعیتشان زیاد زیاد برآورد می‌بشود. تفاوت مهم اینجاست که مدار تروجان‌های مشتری پایدار است، اما مدار سیارک‌های هم‌مدار با زهره حالتی ناپایدار و بیضوی دارد.

مدار زهره دایره‌ای‌ترین مدار در کل منظومه‌ی شمسی است، درحالی‌که هم‌مدارهایش گریز از مرکز بالاتر دارند. این تفاوت علتمی‌بشود بعضی اوقات مسیرشان به مدار عطارد و زمین برسد. تناقض دلنشین این است که تنها سیاره‌ای که با آن برخورد نمی‌کنند خود زهره است، چون حالت هم‌مداری امکان نزدیک‌شدن بیش‌از‌حد را نمی‌دهد.

از بین ۲۰ سیارک هم‌مدار شناخته‌شده با زهره، ۱۹ مورد دارای گریز از مرکز بیشتر از ۰٫۳۸ می باشند؛ میزانی که آن‌ها را قادر می‌سازد تا نزدیکی مدار زمین برسند. پژوهشگران می‌گویند این نوشته لزوماً به‌معنی آن نیست که همه‌ی این سیارک‌ها ذاتاً مداری کشیده دارند، بلکه گمان رصدشدن اجرام با مدار بیضوی زیاد تر است و به همین علت، تا بحال همین گروه زیاد تر شناسایی شده‌اند.

سیارک‌های با مدار دایره‌ای‌تر فعلاً خطری ندارند، چون به اندازه‌ی کافی به زمین نزدیک نمی‌شوند. مشکل اینجاست که این مدارها می‌توانند زیاد سریع تحول کنند. محاسبات مشخص می کند گریز از مرکز این اجرام به‌طور میانگین هر ۱۲ هزار سال یک‌بار جهشی ناگهانی دارد و در این دوره‌ها، گمان ورود به مدار زمین و حتی برخورد با آن وجود دارد.

به همین علت، یک سیارک هم‌مدار زهره امکان پذیر اکنون در مداری بی‌خطر باشد، اما با تحول ناگهانی داخل مداری بشود که گمان برخورد با زمین یا ماه را افزایش دهد. هم‌اکنون، ۳ مورد از ۲۰ سیارک شناخته‌شده زهره توانایی نزدیک شدن به فاصله‌ای پنج برابر کمتر از فاصله ماه تا زمین را دارند و گمان می‌رود موارد بیشتری در آینده این چنین تغییری را توانایی کنند.

زیاد تر اجرام مذکور کوچک‌اند و صدمه جدی تشکیل نمی‌کنند، اما اگر تعدادشان زیاد باشد، اجرام پرخطر نیز میانشان وجود خواهد داشت. به‌طور تخمینی، زوزوه قطری بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ متر دارد. به حرف های‌ی کاروبا، برخورد سیارک‌هایی با قطر نزدیک به ۳۰۰ متر می‌تواند دهانه‌هایی به قطر ۳ تا ۴٫۵ کیلومتر بسازد و انرژی معادل صدها مگاتن آزاد کند. برخورد در منطقه‌ای پرجمعیت به فاجعه‌ای گسترده منجر می‌بشود.

برای قیاس، سیارک خبرساز ۲۰۲۴ YR4 تنها ۶۰ متر قطر دارد و همین امر نیز به‌گفتن تهدید نقل می‌بشود. پنج برابر شدن قطر، به معنی بیشتر از صد برابر شدن جرم است.

کاروبا و همکارانش یادآوری می‌کنند که حتی ورا روبین نیز تنها در بازه‌ای مختصر از هر مدار قادر به رصد این اجرام خواهد می بود. او هشدار می‌دهد: «دفاع سیاره‌ای باید نه تنها بر اجرامی که می‌توانیم ببینیم، بلکه بر آن‌هایی نیز که تا این مدت از دیدمان نهان مانده‌اند، متمرکز بشود.» پژوهشگران نظر خواهند داد که برای شناسایی این جمعیت نهان، باید تلسکوپی فضایی در نزدیکی خورشید و برای مثالً در نقطه لاگرانژی L2 زهره مستقر بشود.

مطالعه به‌صورت دسترسی آزاد در نشریه Astronomy and Astrophysics انتشار شده است.